Info en activiteiten
Activiteiten
Terreinreglement Fort Uitermeer
Bouw keerkom
De terugkeer van de historsiche sluis en de keerkom op Uitermeer is mede mogelijk gemaakt door:
Korte samenvatting van de bouw van de Keerkom:
https://uiteraarduitermeer.nl/info-en-activiteiten#sigProId1ea8de7617
Herbouw restaurant na brand
https://uiteraarduitermeer.nl/info-en-activiteiten#sigProIda0cc7269a9
Info
De ’s Gravelandsevaart met de schutsluis in het fort.
De ’s Gravelandsevaart is gegraven in 1635 met als doel zand te halen uit ’s Graveland voor de aanleg van de grachtengordel van Amsterdam. Op de terugweg werd huisvuil meegenomen. Later werden op de afgegraven grond door bewoners van de Amsterdamse grachtengordel de buitenplaatsen gebouwd. De ’s Gravelandsevaart bleef daardoor belangrijk als verbinding met Amsterdam.
Na het rampjaar 1672 is de Hollandse Waterlinie veel belangrijker geworden bij de verdediging van Holland omdat het onder water zetten meer doelgericht werd toegepast. De functie van de sluis werd zo belangrijk dat omstreeks 1674 de sluit in het fort werd gebouwd. Deze situatie heeft tot 1878 geduurd (zie plattegrond). Toen werd de sluis buiten het fort nieuw gebouwd zoals het nu nog is. De sluis was vooral ook belangrijk als inlaatpunt om het gebied ten oosten van de Vecht onder water te zetten.
Bij het aanpassen van het fort in 1878 zijn de vaart en de sluis in het fort gedempt.
Rond 2005 is de gracht rond het torenfort opnieuw gegraven en de restanten van de schutsluis opengelegd. De overige restanten van de vaart liggen nog onder de straat in het verlengde van de sluis.
Een sluisdeur, zoals op de wal staat, heeft ooit in de sluis gezeten.
Het torenfort
Het torenfort is in 1845 gebouwd met rondom een gracht. De toegang was met een ophaalbrug welke rechts van de tegenwoordige ingang zat. De vorm van de poort is duidelijk zichtbaar in de muur. Het torenfort had tot 1876 een borstwering. De waterpoort aan de Vechtzijde is van 1845. Deze komt uit in de toenmalige keuken.
In 1876 is het torenfort aangepast aan de ontwikkeling van de aanvalswapens. Het werd verbouwd tot een bomvrije torenfort: de gracht werd gedempt en het torenfort werd rondom met aarde bedekt. De borstwering is weggehaald en ook het dak werd bedekt met een laag aarde. Het regenwater werd door deze dakbedekking gefilterd en opgevangen in een reservoir onder het torenfort. Het torenfort werd door de begroeide aarden bedekking onzichtbaar in het landschap.
Voor de huidige ingang werd op de in de gracht zichtbare fundering een wachthuis gebouwd. Hier was vanaf 1876 tot 1954 de toegang tot het fort over de brug vanaf de Vechtdijk.
Het torenfort is nu een ruïne. In 1954 is bij de egalisering van het gehele fort, het torenfort opgeblazen. Het was niet de bedoeling het geheel op te blazen maar meer om het onbruikbaar te maken en de ruïne te laten staan als een landschapsstoffering. Doordat het een ruïne is, geeft het een duidelijk beeld hoe een torenfort is opgebouwd.
Op de luchtfoto uit 1926 (hiernaast) is duidelijk te zien hoe centraal de positie van het torenfort in het totaal van het fort is. Aan de andere kant: de vijand werd verwacht vanuit het oosten en het zuiden. Daar lagen de sterkste verdedigingswallen met de grachten en de onder water gezette polders.
De bedoeling was om het torenfort te kunnen gebruiken als het laatste punt om terug te trekken.
Kanonremise
Op het fort “Uitermeer” zijn in 1876 drie van deze remises gebouwd. De andere twee zijn in 1954 afgebroken. Deze gebouwen waren bomvrij en dus aangeaard. Ook hier werd het gefilterde regenwater opgeslagen in reservoirs onder de remise.
De grote deuren geven toegang tot de plaats waar de kanonnen werden opgeslagen. Deze kanonnen werden in tijden van oorlog of oorlogsdreiging op de wallen geplaatst.
De kleine deuren geven toegang tot de soldaten- en officiersverblijven met aan de achterzijde van het gebouw de wasplaatsen en de toiletten. Totaal sliepen rond de 52 manschappen in deze verblijven. Daarnaast was er een officiersverblijf. De remise is niet toegankelijk. Het is een verblijfplaats voor vleermuizen. De opening (een soort brievenbussen) in de deuren maakt het in en uitvliegen van de vleermuizen mogelijk. Links om de hoek is een poort met een jaartal er boven. Vermoedelijk is dat de hoofdingang van deze remise geweest.
Op de plattegrond hiernaast is te zien hoe de indeling en gebruik van de verschillende ruimten bedoeld was.
De plofhuisjes
In de koude oorlog (1946-1989) is het fort “Uitermeer” totaal van aanzien veranderd. Het fort kreeg als bestemming opslag van munitie. Om het fort voor deze bestemming geschikt te maken werden in 1954 veel gebouwen afgebroken en de aarden wallen geëgaliseerd. Vanaf de ’s Gravelandseweg werd een nieuwe toegang tot het fort gemaakt. Het hele terrein werd omheind door een hoog hek. Er werden straten aangelegd die te herkennen zijn aan de zwarte tegels. Voor de opslag van munitie werden 15 huisjes gebouwd volgens een speciale constructie. Bij een ontploffing van de munitie zou het dak omhoog gaan en de muren blijven staan. Van deze plofhuisjes zijn er nog negen overgebleven. Er zijn grote en kleinere huisjes. Zo is bijvoorbeeld Nr 2 een grote en nr 8 een kleine. Zes huisjes zijn afgebroken. Wel is te zien waar deze huisjes gestaan hebben omdat de betonvloeren zijn blijven liggen. In huisje nr 3 werd gewerkt met de munitie. Daarom werd dit huisje beveiligd met een systeem voor bliksemafleiding. De 8 metalen palen rond het gebouw zijn daar een restant van.
Het fort “Uitermeer” is 400 jaar als onderdeel van de verschillende verdedigingsstelsels een belangrijke schakel geweest in de verdediging van ons land.
Plofhuis 7
Informatie over Plofhuis 7: www.plofhuis7.nl
Het programma kunt u hier terugvinden: http://www.uiteraarduitermeer.nl/programma
Terreinreglement Fort Uitermeer